Kruchtę, zwaną też paradyżem, tworzy wyodrębniona przestrzeń zlokalizowana najczęściej pod chórem muzycznym lub w korpusie wieżowym. Niekiedy znajduje się ona w osobnej przybudówce stanowiąc obudowę głównego wejścia do świątyni. |
Dobudowana w 1270 roku do południowej ściany transeptu, kruchta, stanowiła w pierwotnym założeniu obudowę portalu południowego, stanowiącego główne wejście do świątyni. Wzniesiono ją na planie kwadratu w formie baldachimu otwierającego się na zewnątrz trzema arkadami. Przesklepione wnętrze nakryte zostało dachem namiotowym. Usytuowanie kruchty przy południowym portalu, nadało jej dodatkowej, symbolicznej wymowy. W ten sposób oprawione wejście do świątyni wyobraża: paradyż-raj, bramę wiodącą do pełni łaski, pełni zbawienia, przedsionek nieba. W XIX wieku zamurowano arkady, pozbawiając kruchtę jej symbolicznego znaczenia. Reprezentacyjny charakter tej części budowli podkreślony został przez formę architektoniczną arkad harmonizującą z portalem południowym. | ![]() |
Uskokowe ościeża wypełnia wałek posiadający kostkowe bazy oraz przewiązki osadzone u podstawy archiwolty. Podobnie wałki flankujące narożne nisze, również posiadają kostkowe bazy i głowice. Od strony wewnętrznej łuk arkadowy posiada trzy uskoki przechodzące w proste ościeże. Tu również całość kompozycji dopełnia wałek z przewiązkami. Obecnie kruchta zamknięta jest stylowymi drzwiami a jej boki, powstałe w wyniku zamurowania arkad: wschodniej i zachodniej, wieńczy fryz arkadowy. |
![]() |
We wnętrzu kruchty, w arkadowych wnękach, znajduje się jeszcze jeden bardzo wartościowy zabytek. Stanowi go grupa półpełnych rzeźb terakotowych tworzących scenę Adoracji Baranka. Wykonano je w XIII wieku i umieszczono w blendach południowego szczytu transeptu. Baranek z nimbem krzyżowym dźwigający proporzec chorągiewki, podtrzymywany na całunie przez dwa anioły w locie, górował w środkowej, koniczynkowej blendzie. W lewej blendzie umieszczony był św. Jan Chrzciciel - patron katedry, w prawej zaś św. Paweł z mieczem w ręku. Trudno dziś określić miejsce ekspozycji św. Piotra. Być może zajmował on blendę powyżej Baranka, choć na zdjęciu archiwalnym pozostaje ona pusta. W roku 1934 rzeźby usunięto i wmurowano w wewnętrzne ściany kruchty; w zachodnią - Baranka, św. Jana Chrzciciela i św. Pawła, a we wschodnią - św. Piotra. Tam też można je oglądać dzisiaj. Od chwili uruchomienia wejścia wieżowego kruchta otwierana jest tylko sporadycznie. Jedynie latem, w okresie wzmożonego ruchu turystycznego, otwarta na oścież niczym brama zaprasza wszystkich do wnętrza świątyni. |
Strona utworzona dnia 28-02-2003 przy pomocy programu Pajączek Light